Op naar de Gouden Weken: hier wil je op inzetten!

Nieuwe gezichten, onbekende namen, een frisse start. In de eerste weken van een nieuw schooljaar ontstaat er ruimte om niet alleen routines op te bouwen, maar vooral om relaties te vormen. Juist in die periode leg je de basis voor de sfeer in de klas. “En die basis is bepalend voor de rest van het jaar”, vertelt Marijke van der Zalm, adviseur bij Stichting School & Veiligheid. Niet voor niets worden deze weken de Gouden Weken genoemd. Volgens Van der Zalm is dit hét moment om te investeren in veiligheid, vertrouwen en verbondenheid in de groep. 

Afspraken die verbinden

Juist in de eerste weken is het veel makkelijker om met elkaar afspraken te maken. Je kunt met je klas in gesprek over wat zij belangrijk vinden, welke regels bij jullie passen, en wat jullie gezamenlijke normen zijn. Hoe willen we met elkaar omgaan? Wat vinden we belangrijk in deze groep? En wat doen we als het even misgaat? “Wanneer je deze vragen samen met je leerlingen onderzoekt, ontstaat er niet alleen duidelijkheid, maar ook eigenaarschap,” vertelt Van der Zalm. “Als leerlingen zelf meepraten over de afspraken, voelen ze zich er verantwoordelijker voor. En het is makkelijker om ze later aan te spreken: ‘We hadden toch afgesproken dat we elkaar laten uitpraten?’” Die gezamenlijke basis zorgt voor duidelijkheid en versterkt de onderlinge verbinding.

Groepsvorming vraagt actie

Een veilige en hechte groep ontstaat niet vanzelf. Daar moet je als leerkracht actief in investeren. “Wanneer leerlingen elkaar beter leren kennen, ontstaat er vaak vanzelf meer begrip en empathie,” vertelt Van der Zalm. “Dat voorkomt een hoop ellende: minder pestgedrag, minder uitsluiting, en meer positieve interacties.” Het draait allemaal om verbinding, en die begint bij gedeelde ervaringen. Alles wat zorgt voor contact draagt bij. Samen lachen, samen iets bouwen, een goed gesprek voeren, dat zijn de momenten waarop leerlingen elkaar echt leren kennen. Groepsvormende activiteiten zijn daarom essentieel. Denk aan samenwerkingsopdrachten waarbij leerlingen elkaar nodig hebben, zoals een dagstart met een open vraag of speelse werkvormen die uitnodigen tot samenwerking. Het klinkt eenvoudig, maar het effect is groot. 

Groepsvorming vraagt dus om méér dan een gezellige start. Het vraagt om tijd, aandacht en sturing. En vooral: om samen te bouwen aan iets waar je het hele schooljaar op kunt terugvallen. Een goed moment om daar bewust mee aan de slag te gaan, is de Week tegen Pesten. Deze jaarlijkse campagne van Stichting School & Veiligheid vindt plaats in de Gouden Weken en biedt scholen concrete lesmaterialen en activiteiten die helpen bij het versterken van een positieve groepsdynamiek. “De week draait niet alleen om wat je niet wilt, zoals pesten”, legt Van der Zalm uit, “maar juist om hoe je wél met elkaar om wilt gaan.” Wil je meer weten over de Week tegen Pesten en de beschikbare lesmaterialen? Bekijk dan de website: www.weektegenpesten.nl.

Vergeet de ouders niet

Een goede start maak je niet alleen met de klas, maar ook met de ouders. Hun betrokkenheid, of juist afwezigheid, heeft invloed op hoe een kind zich in de klas voelt. Daarom is het waardevol om ook met ouders al in de eerste weken contact te maken. Dat hoeft niet ingewikkeld te zijn. Plan een startgesprek, nodig ze uit voor een korte kennismaking, of stuur een persoonlijke boodschap. “Als ouders merken dat jij er voor hun kind bent, groeit het vertrouwen”, vertelt Van der Zalm. “En dat vertrouwen straalt door naar het kind. Zo ontstaat er een driehoek van samenwerking.”

Blijf bouwen

Na de Gouden Weken is het groepsproces niet klaar. Verhoudingen veranderen, nieuwe spanningen kunnen ontstaan en leerlingen ontwikkelen zich. Het groepsproces vraagt blijvende aandacht. Niet alleen aan het begin van het jaar, maar gedurende het hele schooljaar. In de Zilveren Weken, de periode na de kerstvakantie, sta je daar weer even extra bij stil. Zijn de afspraken nog helder? Is het contact nog goed? “Het is een doorlopende cyclus waarin je blijft bouwen aan een veilige en fijne klas,” aldus Van der Zalm. “Dus ook buiten de Gouden en Zilveren weken om. Het vraagt altijd aandacht en onderhoud.”

Meer weten? 

Of je nu net begint of al jaren ervaring hebt: de Gouden Weken blijven een onmisbaar startpunt voor elk schooljaar. Wil je meer inspiratie, praktische werkvormen of lesmateriaal om aan de slag te gaan met groepsvorming en sociale veiligheid? Neem dan een kijkje op de website van Stichting School & Veiligheid. Ook is er apart een website over de Week tegen Pesten, met materialen die je het hele jaar door kunt inzetten en tips voor een veilig en positief klimaat in jouw klas.